Starcks stijlvolle citruspers (of is het een kunstwerk?) is 25!

Weinig ontwerpen die de gemoederen zo beroerden als de Juicy Salif van wie anders dan Philippe Starck voor het Italiaanse Alessi. In slechts 25 jaar wist het ontwerp zich te profileren als cultobject, dat conversaties op gang trapt met de simpele vraag: “Wat is dìt!?” Sommigen zien enkel een fruitpers, anderen hebben het eerder over een stuk tijdloos design, of zelfs een kunstobject.

Conceptie op een papieren onderlegger

We spreken het jaar 1989. Philippe Starck, die toen al enkele spraakmakende ontwerpen op z’n conto had staan voor tal van merken, zat tijdens de lunch in restaurant Il Corsaro in Capri aan de Amalfikust te tobben over z’n jongste opdracht voor het Italiaanse Alessi: het ontwerpen van een dienblad. Wanneer hij plots vaststelt dat z’n bord calamares niet vergezeld gaat van een citroen, begint de designer plots z’n papieren onderlegger vol te krabbelen met stijlvolle hersenspinsels die van links naar rechts evolueren van een soort inktvis tot een bijna buitenaardse citruspers (De tripods uit ‘War of the Worlds’ anyone?).

Wanneer hij het met vet- en citroenplekken bezette kleinood aan Alberto Alessi overhandigt, is de driepotige Juicy Salif geboren! En het ontwerp van het dienblad? Wel, dat zou nog even moeten wachten. (Het kwam er overigens wél met het Voilà Voilà-dienblad!)

Form over function

Juicy Salif, geproduceerd sinds 1990, is 29 centimeter hoog, heeft een diameter van 14 cm, en is opgetrokken uit gepolijst gietaluminium. De naam zou afkomstig zijn van het Franse woord voor speeksel: ‘salive‘, het ontwerp heeft iets weg van een grote druppel met drie poten.

Het design weet te bekoren, maar kan tegelijk ook op heel wat kritiek rekenen. Zo zou het z’n functie – het persen van citrusvruchten – niet naar behoren kunnen uitvoeren en een zootje maken van het keukenwerkblad.

Philippe Starck:

“The Juicy Salif is not meant to squeeze lemons, it’s mean to start conversations!”

Er werden ter gelegenheid van de tiende verjaardag van het ontwerp ook 10.000 goud-gecoate versies geproduceerd, die echter niet in staat waren citroenen te persen. Het citroenzuur zou immers de kleur van de gulden Salif aantasten en het gebruik zou allerminst praktisch zijn, waarbij plakkerige handen nooit veraf zijn. De efficiëntie van de citruspers zou ten koste zijn gegaan van diens mooie looks. Kritiek die van de designer afgleed als water van een eend. Starck zou naar verluidt de criticasters de mond hebben gesnoerd door te stellen dat Salif ook niet noodzakelijk dient om citrusvruchten te persen, maar om conversaties op gang te brengen. Wat het overigens ook doet met verve… Het typevoorbeeld dus van artistiek maar weinig functioneel design?

Wat er ook van aan is, het cultobject prijkt intussen wel mooi tussen ’s werelds mooiste voorbeelden van modern design in het MOMA in New York. Wat met andere woorden zoveel betekent als dat eigenaars van de Juicy Salif een heus kunstwerkje in hun keuken hebben staan!

Varianten

Tussen 1991 en 2004 werden ook 47.000 antracietkleurige Salif’s geproduceerd, steevast stukken die intussen uitgegroeid zijn tot collector item’s en die moeilijker te vinden zouden zijn dan de gouden varianten. Een korte zoektocht op Ebay brengt ons snel tot bij een Nederlandse verkoper die de antraciet versie aanbiedt voor zo’n 149 dollar, terwijl je bij diezelfde verkoper voor de goud gecoate variant al snel zo’n 499 dollar neertelt. Wel zouden ze allebei gebruikssporen dragen. Wil je dan toch gaan voor een ‘cleane’ uitgave op de tweedehands markt, eentje die dus nog in z’n originele verpakking zit, dan loopt te teller voor de antraciet versie gauw op tot meer dan 600 dollar!

Special editions om kwarteeuw Salif te vieren

Net zoals bij de tiende verjaardag, lanceerde Alessi ook dit jaar ter gelegenheid van een kwarteeuw Juicy Salif twee speciale uitvoeringen. Een aluminium versie met een witte keramische coating, en een in brons gegoten variant die gelanceerd wordt onder de prestigieuze lijn Officina Alessi. Beide komen er slechts in een oplage van 299 (genummerde) stuks.

De lancering van deze speciale uitgave ging gepaard met de lancering van een magazine met de opvallende naam “Twenty five years without squeezing a lemon“, en is een bundel van de oeverloze publicaties die in 25 jaar gewijd waren aan het opvallende design van de Juicy Salif.

We hebben enkele fora doorploeterd op zoek naar de meningen over de Juicy Salif, en een van de meest opvallende quotes die we van een (gepassioneerd) criticaster konden lezen was het volgende: “Even though I hate it with a passion, I must admit that it is a beautiful thing.” Prachtig toch om mee af te sluiten, niet?