De naam Charles-Édouard Jeanneret-Gris zal je misschien niet onmiddellijk iets zeggen, dat z’n pseudoniem niet de aandacht zou wekken, lijkt onwaarschijnlijk. Le Corbusier, zoals de in Zwitserland geboren architect-designer meestal genoemd wordt, was dan ook een van de meest bepalende figuren in de designgeschiedenis, naast namen zoals Marcel Breuer of Ludwig Mies van der Rohe. Naast een begaafd artiest was Le Corbusier ook wel een vreemde vogel: zo zou hij na het overlijden van z’n vrouw Yvonne Gallis (een fotomodel nota bene) nog jaren met een van haar ruggenwervels in z’n zak hebben rondgelopen. Hmmm…
Z’n jeugd
Charles Édouard werd geboren in het Zwitserse dorpje Chaud-de-Fonds, gekend om z’n Zwitserse klokjes en nog geen 5 km van de Franse grens afgelegen. Al van jongs af aan schetst hij, ondanks z’n slechte gezichtsvermogen, zowat alles wat hij onder ogen krijgt.
De typische schoorstenen van Jura-boerderijen, maar ook de façades van Italiaanse basilieken of de Berlijnse AEG-fabrieken van Peter Behrens die hij begin vorige eeuw zou gaan bezoeken. Z’n ontwikkeling als de architect-productontwikkelaar tot wie hij zou verworden, dankt de jonge Charles Édouard niet aan een academische opleiding, maar aan kennis en ervaring die hij wist op te doen tijdens deze reizen doorheen het Europese vasteland.
Als geen ander wist hij deze kennis te vertalen in gesmaakte ontwerpen. Hij was nauwelijks 20 jaar toen hij als architect in 1908 al z’n tweede villa bouwde, onder meer gevolgd door een villa voor z’n ouders uit 1912.
Toch ging niet alles over rozen bij aanvang van z’n rijke carrière. Zo was er z’n voormalige werkgever, horlogemaker Anatole Schwob, die een rechtszaak aanspande omwille van de exuberante kosten die gepaard gingen met de bouw van Villa Schwob. De realisatie van deze woonst zou uiteindelijk ruim drie keer zo duur uitvallen dan geraamd.
En hoewel de Zwitserse architect op een haar na failliet ging, werkte hij de villa alsnog af, bang als hij was voor schade aan z’n reputatie. Het zou hem echter niet weerhouden Zwitserland in 1916 definitief te verlaten.
De LC-familie van zitmeubilair
In 1922 begint Charles Édouard (die sinds 1920 het beter bekkende ‘Le Corbusier’ had aangenomen als pseudoniem, een hommage aan diens grootmoeder mevrouw Lecorbésier) samen met z’n neef Pierre Jeanneret een architectenbureau op in London. Vijf jaar later, in 1927 vervoegt ook de beloftevolle architecte Charlotte Perriand het tweetal.
Het meerendeel van hun oevre wordt ingevuld door het ontwerpen van villa’s, waarvan de in 1928 gebouwde Villa Savoye (onder) misschien wel de meest gekende is.
Opmerkelijk: ook bij deze realisatie hing Le Corbusier een rechtszaak boven het hoofd. Had het echtpaar bij het uitbreken van WOII niet gevlucht uit Parijs, dan werd de Zwitser beslist opnieuw voor het gerecht gedaagd wegens een lekkend dak en de nodige waterschade… Het hield de villa én z’n schepper echter niet tegen wereldbefaamd te worden.
Naast het ontwerpen van gebouwen besloot het drietal vanaf 1928 ook te experimenteren met het ontwerpen van meubilair, stukken die ze initieel concipieerden voor de Parijse villa La Maison La Roche.
De meubelstukken die voor dit project werden ontworpen, zouden nog geen jaar later hoge ogen gooien tijdens het Salon d’Automne Installation in 1929 (foto hieronder).
Nog eens een jaartje later, in 1930 zou het commercialiseren van de meubelstukken met telkens de prefix ‘LC’ een feit zijn, waarmee ze onmiskenbaar refereerden naar de toen 43-jarige ontwerper. De samenwerking tussen het drietal zou nog duren tot 1937 en vele spraakmakende meubelontwerpen tot resultaat hebben.
Metaal in plaats van hout
Hoewel de oorspronkelijke meubellijn dus nadien nog stevig werd uitgebreid, blijven de oorspronkelijke LC-stukken met hun verchroomde buizenstructuur (en de handtekening van de drie ontwerpers) het meest herkenbaar. Ze bleken dan ook een stijlbreuk met alle andere meubelstukken van die tijd, die haast uitsluitend werden opgetrokken uit hout.
De LC4 loungezetel is een van de meest geroemde meubelstukken, al moeten ook de LC2 en LC3 zeker niet onderdoen aan populariteit. Nog steeds sieren de herkenbare hoekige, maar zeker ook comfortabele lederen zitstukken menig modetijdschrift of prikmuur op bijvoorbeeld Pinterest.
De hele lijn wordt sinds het bedrijf in ’64 de licentie wist te verwerven tot op heden geproduceerd door het Italiaanse Cassina. En ook al lijkt het vaak of de ontwerpen slechts dateren uit de jaren ’70 – ’80, de ontwerpen zijn in essentie nog steeds identiek aan de oorspronkelijke schetsen van ruwweg 85 jaar terug. Het feit dat leken zich hierin vaak wel eens durven te vergissen, toont aan dat Le Corbusier z’n tijd ver vooruit was, en zodus een van de toonbeelden van het Modernisme werd.
Verschillende leden van de LC-familie
De LC-familie is uit verschillende leden opgebouwd, met als eerste de stoel LC1 of sling chair.
De LC2 vervolgens is de naam van de ultraherkenbare eenzitter van Le Corbusier, een ontwerp dat steevast in designinterieurs terug te vinden zijn.
LC3 bestaat uit een armstoel, de tweezitter ‘Loveseat’, een grote 3-zits zitbank en twee sofa’s ‘Grand Confort’ (2 en 3 personen). De eenzitter mag dan wel lijken op de LC2, de LC3-uitvoering is toch nog iets breder dan z’n broertje.
De LC4 is misschien wel de meest spraakmakende realisatie van Le Corbusier. Deze chaise longue viel onder meer omwille van het feit dat de ligstoel door z’n opbouw traploos kan worden ingesteld, van ruststand tot volledig rechtop. Wie de LC4 wil aankopen, telt hier zowat 100.000 oude Belgische franken of 2500 euro voor neer.
Verder is er ook nog de LC5 sofa (zonder armsteunen), de LC6-tafel, de LC7 (de Swivel Chair), de krukjes LC8 en LC9, de tafels LC10, LC11 en LC12 en de LC13 (Fauteuil Wagon Fumoir), het tabouretje LC14, de tafels LC15, LC16 en LC19 en tenslotte de kapstok LC17.
Over de doden niks dan goeds?
Eind augustus 1965, een halve eeuw geleden dus, ging de 77-jarige Le Corbusier, tegen het advies van z’n dokters in, zwemmen in de Middellandse zee in Roquebrune-Cap-Martin, Zuid-Frankrijk, om nooit meer levend terug te keren. Badgasten troffen z’n levensloze lichaam aan. Een hartaanval zou de in 1930 tot Fransman genaturaliseerde Le Corbusier fataal zijn geworden. Na een begrafenisceremonie in het Louvre werd Le Corbusier opgebaard in Roquebrune, naast z’n echtgenote.
Hoewel Salvador Dali beschouwd werd als een vriend van Le Corbusier, en ook een bloemenkrans verstuurde bij het overlijden, liet de Spanjaard optekenen ‘vervuld te zijn van plezier‘ toen hij hoorde dat Le Corbusier overleden was. Volgens Dali waren de gebouwen die Le Corbusier ontwierp als architect ‘de lelijkste en meest onacceptabele gebouwen ter wereld‘… Hij zou ook blijven bloemen leggen op het graf van Le Corbusier. ‘Langs een kant veracht(te) ik hem, maar langs de andere kant ben ik ook een absolute lafbek’, liet Dali zich hierover uit.
Daar valt uiteraard wel iets over te zeggen. Zo ontwierp Le Corbusier in 1922, als antwoord op de Parijse huisvestingscrisis, de ‘Ville Contemporaine’, een plan om op grote schaal huisvesting te voorzien, onder meer aan de hand van verscheidene 60-verdiepingen hoge kruisvormige wolkenkrabbers.
Sommigen zagen het plan als een weergave van hoe de wereld van morgen er zou komen uit te zien, nog meer beschouwden het als een megalomaan maar vooral ook heel erg ijskoud-ogend plan waarbij huiselijkheid uit het straatbeeld werd verdreven. En waarbij ook half Parijs in principe moest worden platgegooid… Wel was er in het plan van Le Corbusier nog voldoende ruimte voor stedelijk groen, omdat ‘groen in een stedelijke omgeving moest worden geïntegreerd in plaats van verdreven‘.
Toch werd Le Corbusier ook gelauwerd vanuit zowat alle windrichtingen, wat in een gepolariseerde wereld niet altijd even evident was. De toenmalige Amerikaanse president Lyndon B. Johnson zei dat de invloed van Le Corbusier ‘universeel en dat z’n werken getuigden van kwaliteiten die slechts weinig artiesten gegeven zijn‘. Volgens de Sovjetunie verloor de moderne architectuur z’n grootste meester.
Het hoef geen betoog dat Le Corbusier een van de grootste architecten uit de geschiedenis is, een van de grondleggers van het Modernisme. Ook z’n meubelontwerpen weten nog steeds zowel belegen als nieuwbakken interieuradepten te bekoren. En we kunnen zonder twijfel zeggen dat de LC-familie ook de komende 50 jaar nog meermaals te zien zal zijn…
